دندانپزشکی در دوران بارداری (ارتودنسی و درمان دندان درد)

دندانپزشکی در دوران بارداری، بارداری باعث ایجاد تغییراتی در بدن شده و بر لثه و دندان هم اثر می‌گذارد. در دوران بارداری، گردش جریان خون در بدن افزایش می‌یابد، اسید بیشتری دهان ایجاد شده و سطح هورمون‌ها افزایش می‌یابد. این تغییرات می‌تواند باعث شود تا شما در دوران بارداری بیشتر در معرض بیماری‌های لثه و دندان‌ها قرار گیرید. مشکلات دندان اغلب در دوران بارداری اتفاق می‌افتد. غالباً دندان دردی که در دوران بارداری باعث ناراحتی شود می‌تواند به میزان چشم‌گیری سلامت رشد کودک را به خطر بیندازد؛ بنابراین شما باید برای انجام اقدامات درمانی به دندانپزشک مراجعه کنید.

علل دندان درد در دوران بارداری

تغییرات هورمونی

همیشه دوران بارداری با تغییرات هورمونی همراه است. در این دوران، مقادیر زیادی هورمون از جمله هورمون استروژن و پروزسترون ترشح می‌شود. این ترشحات هورمونی باعث تحریک واکنش‌های بدن مانند تورم لثه می‌شود. لثه‌های متورم به شدت تحریک‌پذیر می‌شوند و در هنگام مواجهه با عواملی مانند تغییرات دما باعث ایجاد درد در دندان‌ها می‌شود.

دمینرالیزاسیون و کمبود کلسیم

در دوران بارداری، سطح کلسیم بدن مادر کاهش یافته و بیشتر کلسیم و مواد معدنی بدن برای رشد کودک و شکل‌گیری استخوان‌های او به کار برده می‌شود. در نتیجه، کمبود کلسیم، فرایند ریمینرالیزاسیون را در بدن کاهش می‌دهد. در نتیجه لایه سطحی دندان از بین رفته و احتمال ایجاد حفره‌های دندان و دردناک شدن دندان افزایش می‌یابد.

ژنژیویت یا التهاب لثه در دوران بارداری

ژنژیویت یا التهاب لثه در دوران بارداری یک عارضه شایع در لثه بوده که اغلب در بین زنان باردار اتفاق می‌افتد. این مشکلات لثه اغلب به دلیل تغییرات هورمونی در دوران بارداری یا به دلیل عفونت‌های باکتریایی در لثه ایجاد می‌شود. علائم شایع شامل گرفتگی لثه، التهاب و تورم در لثه است. در بیماری‌های شدیدتر، جینجیویتی در دوران بارداری ممکن است به بیماری پریودنتال تبدیل شده و باعث خونریزی لثه شود که بسیار دردناک است.

عدم رعایت بهداشت دهان و دندان

معمولاً خانم‌های باردار مراقب‌های بهداشتی و رعایت بهداشت دهان و دندان خود را فراموش کرده و بیشتر به تغییرات کودک خود توجه می‌کنند. برخی نیز به دلیل ایجاد حساسیت و تحریک‌پذیری دندان‌ها از مسواک زدن اجتناب می‌کنند. مسواک نزدن باعث ایجاد پلاک‌های دندانی بر روی سطح دندان شده و احتمال دندان درد و مشکلات دیگر دندان را در دوران بارداری افزایش می‌دهد.

تغییر در رژیم غذایی

تغییرات هورمونی و روحی روانی باعث ایجاد تغییر در سبک زندگی زنان باردار به خصوص در رژیم غذایی آن‌ها می‌شود. اغلب زنان باردار تمایل دارند که شکر و مواد شیرین بیشتری مصرف کنند. مصرف این غذاها باعث ایجاد و تجمع پلاک روی دندان شده و احتمال پوسیدگی دندان را افزایش می‌دهد.

بیماری‌های صبحگاهی: زمانی که شما در دوران بارداری حالت تهوع دارید، اسید بیشتری در معده ایجاد شده که می‌تواند از معده به دهان بیاید. این فضای اسیدی در دهان باعث پوسیدگی و ایجاد حفره در دندان می‌شود و در نهایت دندان‌ها دردناک می‌شوند.

علائم و نشانه‌های مشکلات دندانی در دوران بارداری چیست؟

برخی از علائم و نشانه‌های مشکلات دندان در دوران بارداری عبارتند از:

• بوی بد دهان
• در صورتی که لثه‌ها را لمس کنید، دردناک شده یا در هنگام مسواک زدن دچار خونریزی می‌شوند.
• لق شدن دندان‌ها
• زخم‌های دهان، رشد توده‌ها در دهان
• قرمز یا بنفش شدن رنگ لثه
• براق شدن، دردناک و متورم شدن لثه
• دندان درد و دردهای دیگر

خطرات احتمالی چشم‌پوشی از دندان درد

دندان درد در دوران بارداری می‌تواند علامت و نشانه وجود برخی بیماری‌های زمینه‌ای باشد که ممکن است در سلامت کودک تأثیر داشته و خطرات احتمالی برای کودک ایجاد کند.

• بیماری‌های لثه که می‌تواند با مسائل عمده مربوط به بارداری مانند کاهش وزن کودک و افزایش احتمال زایمان زودرس همراه باشد.
• مشکلات دندانی شدید که نهایتاً منجر به آسیب‌دیدگی دندان‌ها می‌شود و احتمال بروز بیماری‌های تهدیدکننده حیات را افزایش می‌دهد.
• افزایش سطح استرس که می‌توان به کودک آسیب برساند.

روش‌های درمانی قابل انجام در دوران بارداری

کشیدن دندان

معمولاً دندانپزشکان از کشیدن دندان‌ها در زمانی که بیمار باردار باشد پرهیز می‌کنند. البته اگر دندان به شدت عفونی شده باشد و نتوان آن را بازسازی کرد و یا عفونت گسترش یافته باشد، دندانپزشک کشیدن دندان را توصیه می‌کند. در سه ماهه دوم بارداری، جنین رشد می‌کند بنابراین دندانپزشک اقدامات دندانپزشکی را در این دوره با احتمال خطر کمتر انجام داده و دندان را می‌کشد.

عصب‌کشی دندان در دوران بارداری

در صورت عفونت دندان در دوران بارداری باید دندان را عصب‌کشی کرد. توصیه می‌شود برای جلوگیری از آسیب‌دیدگی‌ها و عوارض بعدی، دندان عفونی شده به سرعت درمان شود. اگر این دندان درمان نشود، عفونت می‌تواند باعث خطرات جدی برای بارداری باشد. زمانی که وضعیت دندان بحرانی است، دندانپزشک دندان آسیب‌دیده را تمیز کرده و سپس مایعات چرکی را از داخل آن خارج کرده تا بیمار از درد رها شود. نگرانی مهم در عمل عصب‌کشی در دوران بارداری استفاده از آنتی‌بیوتیک (غالباً باری درمان و پیشگیری از عفونت تجویز می‌شود) و عکس‌برداری به وسیله اشعه ایکس (برای دیدن ریشه دندان قبل و بعد از عصب‌کشی) است.

درمان‌های ارتودنسی در بارداری

وقتی در دوران بارداری می‌خواهید دندان‌های خود را ارتودنسی کنید حتماً باید با پزشک خود مشورت کنید. به این دلیل که ارتودنسی در زمان بارداری باید با ملاحظات بیشتری انجام شود. ارتودنتیست قبل از این که درمان ارتودنسی و بارداری  را آغاز کند باید بداند که شما باردار هستید یا برنامه‌ای برای باردارشدن دارید. در برخی موارد، یک خانم باردار ممکن است کمی وزن اضافه کند و در سایز صورت و دهان او تغییراتی ایجاد شود. ارتودنتیست باید قالب جدید برای دهان و دندان شما طراحی کند سپس سایز تنظیم‌کننده‌های سیم‌کشی‌ها را اصلاح کرده تا ارتودنسی به طور صحیح انجام شود.

برخی از بیماران ممکن است به منظور رسیدن به لبخند مطلوب خود نیاز به انجام هر دو روش ارتودنسی و ایمپلنت داشته باشند؛ بنابراین گاهی اوقات ین دو روش درمانی به طور همزمان انجام می‌شود. برای انجام این دو روش درمانی برای افراد باردار باید از پزشک آنها در این مورد سوال شود.

ملاحظات درمانی دندانپزشکی در دوران بارداری

• عکس‌برداری به وسیله اشعه ایکس: عکس‌برداری به وسیله اشعه ایکس می‌تواند برای کودک مضر باشد. به همین دلیل پزشک شما فقط در زمانی که واقعاً نیاز به عکس‌برداری باشد این کار را انجام می‌دهد و در این حالت هم باید تمام مراقبت‌های ویژه برای به حداقل رساندن خطرات احتمالی آن را به کار گیرد. برای این منظور باید از پیش‌بندهای ضد تشعشع استفاده شود. یک مرتبه استفاده از عکس‌برداری به وسیله اشعه ایکس بری رشد جنین مشکل‌آفرین نیست.
• بیهوشی: بیهوشی در دوران بارداری با خطرات زیادی همراه است و دندانپزشک معمولاً از مقادیر بسیار محدود این کار را انجام می‌دهد تا باعث آزار کودک نشود. دندانپزشک از لیدوکائین برای بیحس کردن سطح کمی از دندان استفاده می‌کند که برای جنین خطری نداشته باشد.
• دارودرمانی: برخی داروهای ضد درد برای دندان درد حاوی موادی است که می‌تواند باعث ایجاد خطر برای جنین شود. دندانپزشک یا دندانپزشکی ها در دوران بارداری فقط از داروهایی استفاده می‌کند که بی‌خطر بوده و به همین دلیل شما باید به وی اطلاع دهید که باردار هستید. آنتی‌بیوتیک‌هایی مانند پنی‌سیلین، آموکسی سیلین و کلیندامایسین که برچسب گروه B را دارند می‌توانند در دوران بارداری مصرف شوند که ممکن است پس از عمل دندانپزشکی تجویز شوند. داروهای مسکن مانند پاراستامول و ایبوپروفن (مصرف این داروها تا هفته 32 ام حاملگی بی‌خطر است) ممکن است تجویز شود.
• زمان‌بندی درمان: سه ماهه دوم معمولاً به عنوان بهترین دوره برای انجام اقدامات دندانپزشکی در دوران بارداری شناخته می‌شود. اگر بیماری شما جدی و خطرناک نیست (به دلیل بیماری یا عفونت ایجاد نشده باشد) سعی کنید تا زمان پس از زایمان صبر کنید.

پیشگیری

• دندان‌های خود را با خمیردندان‌های حاوی فلوراید مسواک کرده و هر روز نخ دندان بکشید.
• اگر بیماری‌های صبحگاهی باعث ایجاد احساس مریضی در هنگام مسواک زدن می‌شود، دهان خود را با آب و دهان‌شویه بشورید.
• برای چک‌آپ به طور منظم به دندانپزشک مراجعه کنید.
• خوردن شیرینی را محدود کنید.