شکستگی دندان و ترک دندان: علت و ترمیم دندان شکسته

آسیب و شکستگی دندان می‌تواند به دلایل مختلفی از جمله زمین خوردن، حوادث ورزشی یا تصادفات جاده‌ای رخ دهد. اگر ضربه‌ای به صورتتان بخورد، ممکن است دندان‌هایتان شل، لب‌پریده و یا از جا کنده شوند.
شکستگی‌ دندان از شکستگی‌های جزئی (شامل لب‌‌پریدگی لایه‌های بیرونی دندان موسوم به مینا و عاج) تا نوع شدید دندان شکسته (شامل شکستگی‌های قطری، عمودی یا افقی دندان و/یا ریشه) را در برمی‌گیرند. مینا و عاج، دو لایه بیرونی محافظ دندان هستند.

شایع‌ترین علل آسیب و شکستگی دندان کدامند؟

ترومای (آسیب) صورت یا شکستگی دندان می‌تواند به دلیل تصادفات اتومبیل، زمین خوردن و آسیب‌های ناشی از ورزش‌های مختلفی از جمله راگبی، هاکی، فوتبال، والیبال، بسکتبال و بیس‌بال رخ دهد.

فرسودگی و ساییدگی ناشی از پوسیدگی‌ها و دندان قروچه و جویدن یا گاز زدن به اجسام سفت مانند خودکار، یخ، آجیل و آب‌نبات، نیز می‌تواند منجر به شکستگی شود.

آسیب‌های دندانی که با صدمات سر و گردن همراه نیستند را معمولاً می‌توان در یک مطب دندانپزشکی ارزیابی و درمان کرد. چنین آسیب‌هایی شامل شکستگی دندان، از جا کنده شدن، یا جابجایی ناگهانی دندان توسط یک نیروی بیرونی هستند. این آسیب‌ها معمولاً با ورم لثه و سایر بافت‌های درون دهان همراهند.

درمان انواع آسیب‌ها و شکستگی‌های دندان

معمولاً آسیب‌ها و شکستگی‌های دندان با صدمات دیگری همراهند که آن‌ها نیز به درمان نیاز دارند. در این صورت ممکن است به انجام آزمایش‌ها و بررسی‌های دیگری مانند رادیوگراف‌ها یا سی‌تی‌اسکن نیز نیاز باشد. در ادامه مروری خواهیم داشت بر نحوه درمان و ترمیم شکستگی دندان ، شل شدن، کنده شدن یا لب پریدگی وشکستن دندان‌ها.

شل شدن دندان‌ها

اگر دندانتان شل شده باشد، دندانپزشک برای ترمیم دندان استفاده از تکنیکی به نام اسپلینتینگ را توصیه خواهد کرد. اسپلینت، اغلب از پلاستیک ساخته شده و روی دندان شل شده و دندان‌های سالم طرفین آن قرار داده می‌شود.

در این تکنیک ابتدا، دندانپزشک از دندان شل شده یک قالب تهیه می‌کند تا با استفاده از آن اسپلینتی متناسب با آن دندان ساخته شود. اسپلینت، شاید بتواند با کمک رطوبت بزاق دهان به دندان‌ها بچسبد، اما با این حال باید یا با سیمان مخصوص دندان و یا استفاده از سیم در جای خود محکم شده و یک تا دو هفته روی دندان‌ها باقی بماند.

کنده شدن دندان‌ها

دندانپزشک، ترمیم دندان شما را انجام می‌دهد و دندان شما را سر جایش می‌گذارد و اگر هم قبلاً این کار را انجام داده باشید، آن را بررسی می‌کند تا مطمئن شود نیازی به جابجایی یا اقدام دیگری ندارد. سپس، وی برای این دندان یک اسپلینت می‌سازد تا آن را در جایش محکم نگه دارد.

در صورتی که دندان کنده شده دیگر قابل باز گرداندن به جای خود نباشد ما برای ترمیم دندان از کاشت  و بریج دندان و یا حتی دندان مصنوعی استفاده خواهیم کرد.

لب‌پریدگی دندان‌ها

اگر بخشی از دندان شکسته شده باشد، دندانپزشک لبه دندان شکسته را صاف کرده و با یک فیلر (ماده پرکننده) مواد همرنگ دندان ترمیم دندان را انجام می‌دهد دندانپزشک شما را معاینه کرده و تکه‌های دندانی که ممکن است در لب یا لثه فرورفته باشند را خارج کرده و دندان شکسته را تمیز می‌کند. همچنین، ممکن است به بخیه‌های قابل جذب نیاز داشته باشید. اگر رگ‌های خونی و پالپ (مغز) درون دندان تخریب شده باشند، در این صورت به عصب‌کشی نیاز خواهید داشت.

ترک برداشتن دندان‌ها

علاوه بر ضربات و صدمات، عادت‌هایی مانند دندان‌قروچه، قفل شدن دندان‌ها یا جویدن اجسام سفت نیز می‌تواند باعث ترک برداشتن دندان شوند.

در چنین حالتی جویدن و خوردن مواد سرد یا داغ باعث می‌شود دندان درد بگیرد. ترک‌های گسترده می‌توانند باعث عفونت بافت پالپ و متعاقباً، گسترش عفونت به بافت لثه و استخوان اطراف دندان شوند.

در اینجا، نوع درمان‌های انجام شده به میزان آسیب وارده به دندان بستگی دارد. این درمان‌ها عبارتند از باندینگ  برای لب‌پریدگی‌های جزئی، ونیر  برای مواقعی که هنوز مقدار نسبتاً زیادی از دندان باقی مانده، و روکش برای مواردی که ونیز مناسب نیست.

شکستگی‌های ریشه

اگر ریشه دندان تخریب شده باشد، دندانپزشک، یا مجبور خواهد شد دندان را بکشد یا برای نجات دندان، درمان ریشه دندان را توصیه می‌کند.

فرورفتن یا جابجا شدن دندان در لثه

گاهی اوقات وارد آمدن ضربه به دهان باعث می‌شود دندان‌ها به داخل حفره خود فرو بروند. اگر دندان کمی از حفره خود خارج شده باشد، دندانپزشک دندان را سر جایش قرار داده و آن را تثبیت می‌کند. اگر پالپ سالم مانده باشد، در این صورت نیازی به درمان دیگری نخواهد بود. اما، در صورت آسیب‌دیدگی یا عفونی شدن پالپ، باید دندان عصب‌کشی شود. معمولاً، عصب‌کشی ظرف چند هفته بعد از آسیب‌دیدگی شروع شده و دارویی مانند هیدروکسید کلسیم در درون دندان قرار داده می‌شود. در مرحله بعد، یک ماده پرکننده دائمی کانال در کانال ریشه قرار گرفته و سپس کانال محکم چسبیده می‌شود.

نحوه مراقبت از دندان‌ها بعد از درمان

غذاهای نرم بخورید و هنگام غذا خوردن مراقب باشید. اگر دهانتان به خاطر آسیب‌‌دیدگی دچار ورم شده است، مراقبت باشید ناحیه متورم را گاز نگیرید.

دهان و دندان‌هایتان را تمیز کنید، برای این کار می‌توانید از یک دهان‌شویه استفاده کرده یا یک قاشق چای‌خوری نمک را در یک استکان آب گرم حل کرده و آن را قرقره کنید. تمیز کردن دهان را به طور کامل و در عین حال به آرامی انجام دهید.

تا زمانی که دندانپزشکتان به شما اجازه نداده از انجام ورزش‌های برخوردی یا هر گونه فعالیتی که ممکن است به دهان و دندان‌های در حال التیامتان آسیب بزند خودداری کنید.

در طول چند روز اول بعد از ترمیم دندان، برای رفع درد دهانتان، از مسکن‌هایی مانند ایبوپروفن استفاده کنید. اگر دندانپزشک برایتان آنتی‌بیوتیک تجویز کرد حتماً آن‌ها را به طور کامل مصرف کنید.

در صورتی که دردتان شدید شد یا مزه بدی در دهانتان احساس کردید با دندانپزشکتان تماس بگیرید، زیرا این موارد می‌توانند نشانه بروز عفونت باشند.

کمک‌های اولیه برای آسیب‌ها و شکستگی‌های دندان

اگر شما یا یکی از همراهانتان دچار آسیب یا شکستگی دندان شدید، حتماً باید از یک متخصص کمک بگیرید.

در صورتی که مصدوم هوشیاری خود را از دست داده یا به خاطر تورم یا خونریزی از نظر تنفسی دچار هر گونه مشکلی شده باشد، باید با اورژانس تماس بگیرید. در غیر صورت، فوراً با یک دندانپزشک تماس بگیرید. البته اگر حادثه خارج از ساعات کاری اتفاق افتاده، باید با یک دندانپزشک یا کلینیک دندانپزشکی شبانه‌روزی تماس گرفته یا به اورژانس نزدیکترین بیمارستان مراجعه کنید.

اگر دندانتان کنده شده، سعی کنید اقدامات زیر را انجام دهید.

• سعی کنید ریشه دندان را لمس نکنید؛ بهتر است دندان را از طرف تاج آن (یعنی قسمت سفید دندان که بیرون از لثه رشد می‌کند) بگیرد.
• در صورت امکان، دندان را در حفره آن (سر جایش) قرار دهید. به این کار کاشت مجدد گفته می‌شود. اگر دندان کثیف شده آن را به آرامی با شیر یا آب سرد تنها آبکشی کنید، نباید دندان را بسایید. سعی کنید دندان را درست سر جایش قرار دهید، البته نباید زیاد نگران این موضوع باشید زیرا دندانپزشک می‌تواند آن را تنظیم کند. مهم این است که آن را هر چه سریعتر سر جایش بگذارید.
• برای آنکه دندان در حفره بماند، یک دستمال تمیز را به آرامی گاز بگیرد و آن در همان حالت نگه‌ دارید.
• اگر نمی‌توانید دندان را سر جایش قرار دهید، تا زمان رسیدن به مطب دندانپزشک دندان را در شیر یا بزاقتان قرار داده (برای این کار، درون یک ظرف تف کرده و دندان را در آن قرار دهید) یا آن را در دهانتان، بین گونه و لثه‌، نگه‌دارید.
• اگر تمام دندان را پیدا نکردید، سعی نکنید دندان شکسته را در دهانتان قرار دهید. آن را در یک ظرف حاوی شیر یا بزاق قرار دهید، شاید دندانپزشک بتواند آن را دوباره سر جایش قرار دهد.
• حتی اگر مطمئن نیستید که دندانتان شکسته، بهتر است فوراً به یک دندانپزشک مراجعه کنید. ممکن است زیر خط لثه، که شما قادر به دیدن آن نیستید، دچار آسیب شده باشد.